از تالار پذیرایی پایتخت تا عشق آباد
به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، رد پای این جشنواره را می توان در تولید آثاری با محتوای انقلاب اسلامی ایران برای بزرگسالان و نوجوانان، تشویق نویسندگان شناخته شده به نگارش آثاری با مضمون انقلاب، پرداخته شدن به زوایای ناشناخته این رویداد عظیم و شناسایی و كشف استعدادهای جوان دانست.
انتشارات سوره مهر حوزه هنری نیز همگام با برگزاری این اتفاق ادبی در كشورمان، نقش مهمی ایفا كرده و با حمایت از آثار برگزیده و انتشار آنها در قالب رمان و مجموعه داستان، توانسته چراغ جشنواره داستان انقلاب را پرفروغ نگه دارد.
از اولین دوره جشنواره داستان انقلاب در سال 1386 تا كنون، آثار متعددی به چاپ رسیده اند كه حالا به مناسبت اختتامیه هفتمین دوره این جشنواره، مروری بر آثار برگزیده دوره های مختلف كه منتشر شده یا در آستانه انتشار قرار دارند خالی از لطف نیست.
آثار منتشر شده دوره اول:
«تالار پذیرایی پایتخت» نوشته محمدعلی گودینی:
داستان كتاب تالار پذیرایی پایتخت از 6 بهمن سال 41 همزمان با طرح انقلاب سفید شروع شده و در خلال آن به جریانهای روابط ارباب و رعیتی و انقلاب رعیتی اشاره میشود. این رمان وقایع انقلاب را به طور مستقیم مورد توجه قرار داده و پیش از انقلاب و در سال 53 تمام میشود. موضوع رمان از روستای پامیل و چند روستای اطراف آن به نامهای برفرود، چغاپیره و گودپهن و... شروع میشود و با پیاده كردن طرح تقسیم اراضی ـ یكی از اصول انقلاب سفیدـ در این روستا و روستاهای دیگر، دگرگونیهایی رخ میدهد كه تمام زندگی آنها را تحت تاثیر خود قرار میدهد.
این كتاب، یكی از خواندنیترین كتابهایی است كه جریانات پیش از انقلاب را نشان میدهد؛ قلم خوب محمدعلی گودینی در نگارش این كتاب به همراه كششها و تعلیق لازم برای جذب و نگاه داشتن مخاطب تا پایان داستان از جمله مسائلی است كه گودینی در «تالار پذیرایی پایتخت» آنها را رعایت كرده است.
تالار پذیرایی پایتخت، شخصیت های زیادی دارد و در طول داستان، تحول شخصیتها دیده میشود. نویسنده درباره پایان داستانش میگوید: انتهای داستان این رمان را نبستم تا راه برای نتیجهگیری مخاطب باز باشد. گفتنی است این كتاب در سومین دوره جایزه جلال نیز تقدیر شد.
«شاه بی شین» نوشته محمدكاظم مزینانی:
رمان «شاه بی شین» نوشته محمدكاظم مزینانی اثری است كه بر اساس زندگی محمدرضا شاه پهلوی نوشته شده است. روایت غالب در رمان «شاه بیشین» روایت دوم شخص است كه فضای گستردهای از رمان را از آن خود كرده و به بازگویی زندگی شاهنشاه ایران میپردازد؛ از روزی كه پدر با چكمههای خود پا به خانه میگذارد و خبر شاه شدن خود را میدهد تا روزی كه این شاه از سر آوارگی از كشوری به كشور دیگر پناهنده میشود... در كنار این روایت اصلی، روایت دیگری وجود دارد كه به توصیف خانوادهای تهیدست در یكی از روستاهای دامغان میپردازد؛ خانوادهای كوچك در یك محیط روستایی و به دور از هیاهوی پایتخت و فضای شهری. این روایت كه در تضاد با روایت اول قرار دارد تلاش میكند فاصله میان دربار پادشاه و مردم جامعه، افزایش نارضایتی و اعتراض و در ادامه انقلاب مردم ایران را به نمایش بگذارد. این رمان در 20 فصل نوشته شده و محوریت ماجراهای آن مربوط به زندگی شاه مخلوع (محمدرضا شاه پهلوی) است كه از زمان تولد تا مرگ او را روایت میكند. روایت رمان به شكل خطی نیست و بارها در طول روایت، شكست زمان در حوادث داستان اتفاق میافتد.
«اشك آخر» نوشته سیدهاشم حسینی:
رمان «اشك آخر» بر مبنای حوادث جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و انقلاب اسلامی روایت شده و نویسنده همانقدر كه به موضوع انقلاب در آن توجه كرده، به موضوع جنگ هم پرداخته است. روایت این داستان 184 صفحه ای، با موضوع جنگ تحمیلی از سال63 شروع میشود و در پایان هم باز به موضوع جنگ مرتبط میشود. بخش عمده كتاب سیر زندگی جوانی را روایت میكند كه از جبهه آمده و مجروح و بستری است.
«اشك آخر» دربرگیرنده 9 فصل است. نویسنده هر فصل را به ترتیب اشك اول، اشك دوم، اشك سوم و … نامگذاری كرده و درنهایت در فصل نهم با نامگذاری اشك آخر، رمان خود را به پایان رسانده است. سیدهاشم حسینی در رمان «اشك آخر» با روایتی خونسردانه و البته تاثیرگذار، داستان خود را بیان كرده است.
آثار منتشر شده دوره دوم:
«فصل كبوتر» نوشته حسین فتاحی:
رمان «فصل كبوتر» رمانی اجتماعی در مورد فضای پیش از انقلاب است كه شخصیت های اصلی آن مبارزان قبل از انقلاب در سالهای 55 -56 بوده و درباره انواع روشهای مبارزه آنها علیه رژیم شاه است. فصل كبوتر، داستان مردمی است یعنی وقایعی كه در آن اتفاق می افتد دغدغه های مردم و اعمال و افعال توده مردم است نه سازمان ها و جریانات سیاسی بنابراین نقش و تاثیر بسزای مردم را در وقوع انقلاب اسلامی نشان می دهد.
موضوع این رمان درباره جوانی است كه زندگی عادی داشته و بعد در پی آشنایی با دانشجویی وارد مبارزه می شود. حوادثی برای این جوان رقم می خورد تا شكل نهایی اثر كامل شود. وقایعی كه در این رمان اتفاق می افتد درواقع همان مبارزاتی بوده كه توسط جوان ها و مبارزان در پیش از انقلاب علیه حكومت پهلوی صورت می گرفت مثل مبارزات فرهنگی، پخش اعلامیه و مبارزه مسلحانه.
این كتاب در سال 1389 در 176 صفحه و با قیمت 2900 تومان توسط انتشارات سوره مهر در تهران چاپ و منتشر شده است.
«گل سنگ» نوشته سیدهاشم حسینی:
«گل سنگ» اثری با محوریت انقلاب اسلامی است كه وقایع اصلی آن به سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی برمیگردد. داستان از زمستان سال 56 شروع شده و تقریباً در اواخر خرداد سال 57 به پایان میرسد و این دوران، دوره اوج گرفتن حركتهای مردمی است. ماجرای رمان در بازار تهران میگذرد كه نقش مهمی در انقلاب داشته و مولف هوشمندانه به آن نقب زده و با تمهیدات داستانی گوناگون، گزارش جالبی درباره زندگی و نقش افراد فرودست در روند پیروزی انقلاب اسلامی به دست داده است. نبی، شخصیت اصلی داستان یك جوان سادهدل شهرستانی است كه در بازار تهران به عنوان باربر مشغول كار است. او پالانی به دوش انداخته و بار جا به جا میكند اما در واقع درون پالان محفظهای تعبیه كرده و اعلامیههای انقلابی امام(ره) را در بازار پخش میكند. او با یك گروه مخفی انقلابی همكاری دارد. سرانجام ساواك به طریقی از راز این باربر انقلابی با خبر میشود و برای شناسایی او یكی از عوامل مجرّب ساواكی با نام جعلی برات وارد بازار میشود كه از همین جا كشمكش حقیقی داستان آغاز میشود.
«گل سنگ» در كلیّت خود، روایتی چشمگیر درباره انقلاب است كه هم از لحاظ زبانی سالم بوده و هم از نظر ساخت و پرداخت داستانی از تكنیكهای گیرایی برخوردار است. این رمان، علاوه بر برگزیده شدن در دومین جشنواره داستان انقلاب، در جشنواره شهید حبیب غنی پور در بخش رمان بزرگسال با موضوع آزاد جزو آثار برگزیده شناخته شده است.
«تفنگ پدر بر بامهای تهران» نوشته حسن بهرامی:
«تفنگ پدر بر بام های تهران» درباره چند جوان دانشجو است كه به شكل دیگری در حال مبارزه با رژیم شاه هستند. یكی از این جوان ها كه اهل روستایی از استان كهكیلویه و بویر احمد است پس از مدتی از این شیوه مبارزه خسته می شود و عازم محل سكونت خودشان می شود و تفنگی كه پدرش برای شكار حیوانات استفاده می كرده را برداشته و با خود به تهران می آورد. او روی پشت بام خانه ها می رود و به ماموران شلیك می كند. این شخص به اسم حكیم بهرامی كه قهرمان اصلی داستان است، بعد از پیروزی انقلاب راهی جبهه شده، در آنجا جانباز می شود و درواقع با روایت اول شخص در دوران بعد از جنگ خاطراتش را روایت می كند.
می توان گفت حسن بهرامی در«تفنگ پدر بر بامهای تهران» به وضوح تلاش میكند به زبانی مشخص و منحصربهخود دست پیدا كند و این مسئله را میشود در بهكاربردنِ واژههایی خاص مانند «رپرپ» و تكرارِ چندین و چندباره آن در میان روایت داستان، دید. تمام داستانِ «تفنگ پدر بر بامهای تهران» از قول راوی اولشخص روایت میشود كه همان «حكیم بهرامی» است و در واقع نویسنده توانسته سیر روایی یكدستی را برای اثر خود خلق كند. همچنین استفاده از روش تكرار افعال یا جملههایی مشخص، مانند كاربرد اینچنینی این افعال كه برگردیم و برگردیم و برگردیم، بر جذابیت و خوانش لذتبخشترِ اثر تاثیر میگذارند و مخاطب را در همراهی تا انتهای داستان، مجاب میكنند.
مجموعه داستان «چقدر حرف نمی زند»:
«چقدر حرف نمی زند» كه عنوان یكی از داستان های كتاب است، شامل 20 داستان برگزیده از نویسندگان مختلف است كه در رابطه با انقلاب اسلامی نوشته اند. «ساواكی» نوشته فریبا انیسی، «خشت های سیاه حیاط سید» نوشته وحید آقا كرمی، «فرشته» نوشته منیرالسادات موسوی، «فصل خوب خرمالو» از معصومه عیوضی، «رویا» و «رند عالم سوز» از فرخنده حق شنو، «رد هواپیمای امام» نوشته حسن بهرامی، «گاردی ها» نوشته مرضیه شوشتری، «كلاه پهلوی» نوشته كامران جباری و «سرخ چون سنگفرش خیابان 15 خرداد» نوشته علی الله سلیمی تعدادی از داستانهای این كتاب است.
همچنین داستان «چقدر حرف نمی زند» از هاجر هدایت، «مرد بالای پله ها» نوشته مریم محمدی، «تندیس امام» از رقیه شاهیوند،«بانوی زیر آب» و «سرباز سفید» از مجید پورولی كلشتری، «آش پشت پا» از كبری زارع پاكدل، «نوشته روی دیوار» از سید ناصر هاشمی، «عاشقانه های سپید» نوشته بهاره اله بخشی، «لباس قرمز» نوشته وحید رمضان پور و «شركت در یك قتل دسته جمعی» نوشته تیمور آقا محمدی داستان های دیگر این كتاب هستند.
مجموعه داستان «چقدر حرف نمی زند» در 207 صفحه، توسط سوره مهر منتشر شده است.
آثار منتشر شده دوره سوم:
«میوه های رسیده» نوشته سیدمهرداد موسویان:
داستان این كتاب درباره مردی است كه به طور كاملا اتفاقی درگیر مبارزات علیه رژیم پهلوی شده و بعدها با توجه به سوابق این مبارزات به ریاست اداره ای منسوب می شود و در برابر حق گویی و حق جویی یكی از كارمندان به یاد اتفاقهای دوران انقلاب افتاده و خاطرات خویش را مرور می كند. در این رمان، نویسنده به موضوع مبارزات مردمی علیه رژیم پهلوی و اصل حفاظت از اصول اصلی انقلاب اسلامی اشاره دارد.
این كتاب كه در 35 فصل و 240 صفحه از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است، به فعالیت كمونیستها و اسلامگرایان در وقایع انقلاب اشاره دارد.
«مبصر كلاس هشتم» نوشته سیدحسن حسینی ارسنجانی:
نوشتن از حال و هوای زندگی مردم روستایی در زمان انقلاب، موضوعی است كه نویسنده رمان «مبصر كلاس هشتم» را وادار به نوشتن اولین رمان خود كرده است.
این رمان در 23 فصل، داستان پسر كله شقی به نام «منوچهر» را تعریف می كند كه هیچ دغدغه ای جز مبصرشدن ندارد و برای رسیدن به آرزوی خود به هزار دوز و كلك متوسل می شود و درنهایت «قاب مدیر را می دزدد». مبصرشدنِ منوچ همانا و آقا بالا سرشدنش در كلاس هشتم همانا. كم كم آوازه ی منوچ در روستا هم می پیچد و همه می فهمند كه او در ازای ننوشتن اسم هم كلاسی هایش، از آنها باج می گیرد.
این كتاب كه در 141 صفحه توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است، از ویژگیهای ممتازی مانند توصیف دقیق نویسنده از فضاهای داستانی مدنظر نویسنده برخوردار است كه بیشتر متعلق به یك محیط روستایی در سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است. لحن راوی هم به زیباییهای اثر افزوده و در مجموع، داستان خواندنی از یك موقعیت خاص خلق و روایت شده است.
«عقربه ها خوابشان می آید» نوشته معصومه عیوضی:
رمان «عقربه ها خوابشان می آید» در 9 فصل، شرح سفری است كه از زبان پسری نوجوان روایت می شود. رمان از همان ابتدا با كشش آغاز می شود و توصیف و فضاسازی در این رمان، خوب و ملموس است.
این كتاب روایت تاریخی است اما نه تاریخی رسمی؛ تاریخی شخصی و ذهنی كه نوجوانی درگیر آن است و دوست عزیزی را از دست داده است. نثر روایت ساده، روان و پركشش است و المان كافی برای جذب خواننده تا خوانش كل داستان دارد. هر چند كه حل معمای اسماعیل در پایان به خواننده واگذار شده است. در این رمان از اسطوره سفر الهام گرفته شده و راوی پس از برگشتن از این سفر به نوعی بلوغ فكری نسبت به مرگ دوستش می رسد و دیگر از این كه بدون اسماعیل برگشته است، دلخور نیست.
«قسمت دوم» نوشته سیدهاشم حسینی:
این رمان در مورد دو دانشجو است كه ایام عید در تظاهرات دستگیر و مجبور میشوند عید را پشت میلههای زندان سپری كنند. ماموری كه از آنها بازجویی میكند یك ساواكی بوده كه طی ملاقاتهایی كه مادر یكی از دانشجویان با فرزندش داشته،عاشق او میشود. مادر این پسر در سالیان گذشته همسر خود را از دست داده و این ساواكی نیز كه چندی قبل از همسر خود جدا شده، دختری دارد كه پسر دانشجو پس از آزادی از زندان عاشق این دختر میشود. رمان اینطور ادامه پیدا میكند كه در پایان مرد ساواكی دست از همكاری خود با رژیم میكشد و در نهایت رمان به ازدواج این دو نفر ختم میشود.
سیدهاشم حسینی درباره هدفش از نگارش این رمان میگوید: دو رمان قبلی من درباره انقلاب دارای فضای تلخی بود بنابراین تصمیم گرفتم كه رمان جدیدم در فضای طنز باشد. ضمن این كه از آن جایی كه دو شخصیت اصلی یك بار ازدواج كرده و دوباره ازدواج میكنند٬ عنوان «قسمت دوم» را برای این رمان انتخاب كردم.
«ناهید» نوشته شهریار زمانی:
رمان ناهید به قلم شهریار زمانی اثر تقدیری در سومین دوره جشنواره داستان انقلاب متشكل از ۱۰ فصل است كه از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و روانه بازار كتاب شده است. زمانی در «ناهید» روایت داستانگونه یك زن از روزهای انقلاب را به نگارش درآورده است، به گونه ای كه مباحث انقلابی را در زیرساخت رمان جا داده و ظاهر رمان را به بررسی جنبهای از زندگی شخصی ناهید اختصاص داده است.
این رمان 216 صفحه ای، روایت داستان گونه دختری است كه پس از سالها زندگی در آمریكا، در روزهای نزدیك به انقلاب و تظاهرات و شلوغیهای آن با انگیزه یافتن قاتل پدرش، مادرش را ترك كرده و وارد ایران میشود. ناهید دنیای بسیار سادهای دارد. اگرچه پدرش به قتل رسیده و درگیر خاطرات جریان كشته شدن اوست ولی به جهان سادهتر از آنچه بایسته است، می نگرد. نویسنده كوشیده است تا در مسیركشف راز این قتل، از سبك زندگی افراد مختلف در جامعه آن زمان صحبت كند؛ شخصیتهایی كه در تقابل یكدیگر قرار میگیرند و به عبارتی بیانگر ناهمگونی اجتماع هستند.
شهریار زمانی درباره این اثرش میگوید: سعی كردهام مباحث انقلابی را در رمان «ناهید» به نوعی داشته باشم و ظاهر رمان را نیز به بررسی جنبهای از زندگی شخصی خود «ناهید»اختصاص دهم. آگاهانه ناهید را قهرمان رمانم كردم تا از این طریق به حضور زنان در زمان انقلاب و پیش از آن اشاره كنم چراكه از همان سال های آغازین انقلاب زنان حضور بسیار پررنگی در اجتماع پیدا كردند.
«آن مرد با باران می آید» نوشته وجیهه علی اكبر سامانی:
این كتاب برای گروه سنی نوجوان نوشته شده و داستان آن درباره حوادث و اتفاقات چهار ماه پایانی انقلاب در سال 57 است؛ به طوری كه روایت داستان از مهر سال 57 آغاز شده و تا 26 دیماه كه فرار شاه بوده به پایان میرسد.
شخصیت اصلی داستان نوجوانی به نام بهزاد است. بهزاد كه بسیار كم سن و سال بوده و اطلاعات چندانی نسبت به انقلاب نداشته، در رویدادهای انقلاب به انقلابیها میپیوندد. یكی از عوامل جذابیت این داستان بیان حوادث به صورت عاطفی و دراماتیك است كه سبب جذابیت بیشتر داستان شده است.
«مرغ هوا» نوشته عزت الله الوندی:
این داستان كه به شیوه دانای كل محدود روایت میشود، در خود داستانی از هزاران داستان نانوشته از حوادث انقلاب را روایت میكند. طرح اصلی این رمان كه با موضوع انقلاب نوشته شده داستان چند نوجوان است كه با همكاری یكدیگر دست به اعتراض علیه رژیم شاهنشاهی میزنند.
فضای داستانی این رمان به دهه 50 شمسی مربوط میشود و در واقع این رمان نوجوان جلد سوم یك سهگانه است. شخصیتهای این داستان دو پسرعمو با نامهای«ناصر» و «منصور» هستند كه پدرهای آنها با یكدیگر اختلاف دارند و به تبع آن نیز میان این دو نوجوان اختلافهایی وجود دارد. اختلافات این دو نوجوان در جهت رقابت با یكدیگر پیش میرود اما در ادامه داستان حوادثی رخ میدهد كه این دو پسرعمو را به یكدیگر نزدیك میكند و رقابت میان آنها به رفاقت تبدیل میشود.
«محله حاجی» نوشته بهناز ضرابی زاده:
محله حاجی» داستانی بومی دارد و حوادثش در شهر همدان میگذرد. این رمان درباره اتفاقات مربوط به قبل از انقلاب و نوجوانی است كه با همراه با دوستش درگیر حوادث انقلاب میشود. این كتاب برای گروه سنی نوجوان در قالب داستان بلند نوشته شده و داستان دو نوجوان در سالهای نزدیك به پیروزی انقلاب را بیان میكند؛ سالهایی كه همه مردم درگیر تلاشهای شبانهروزی و مقاومت برای پیروزی انقلاب بودند. در این بحبوحه داستان زندگی دو نوجوان كه درگیر انقلاب و اعتراضات در شهر همدان هستند شكل می گیرد. در این اثر وقایع مهمی مانند فوت حاج ملا علی همدانی و دیگر حوادث مهم و سازنده در خلال داستان روایت شده است.
آثار منتشر شده دوره چهارم:
«خنده زار» نوشته محمد محمودی نورآبادی:
محمد محمودی نورآبادی در رمان «خنده زار» به روایت مسائل روستایی با نام زارستان در اوایل انقلاب میپردازد تا نشان دهد كه مناطق روستایی همزمان با وقوع انقلاب چه وضعی داشتهاند. طرح داستان «خنده زار» بر اساس داستانی با فضای داستانی درباره روستای زارستان در نورآباد ممسنی استان فارس در محدوده زمانی سال 56 و 57 است. برخلاف فضای شهری بیشتر داستانهایی كه در حوزه ادبیات انقلاب به رشته تحریر درآمده، «خنده زار» روایت داستانی است كه در روستایی به نام زارستان اتفاق میافتد.
نویسنده این اثر میگوید: خواستم تبعات وقوع انقلاب اسلامی را در یك محیط روستایی و بوم و ایل را به منزله نمونهای از یك روستا از روستاهای انقلاب اسلامی نشان دهم. ظلم رییس پاسگاه، كدخدا و ... نمادی از ظلم شاه و حكومت به مردم روستا است. راوی عیسی نام دارد كه كودكی 8 ساله است. در این رمان شخصیتی به نام رستم به عنوان نماد ملی و رضا نماینده مذهب نیز وجود دارند.
«آه با شین» نوشته محمدكاظم مزینانی:
دومین رمان بزرگسال محمدكاظم مزینانی بعد از «شاهبیشین» به نام «آهباشین» با موضوع انقلاب است.«آه با شین» روایت فعالیت یك مبارز انقلابی چپ با فضای فكری كمونیستی است كه از دهه 20 شمسی و بدو تولد شخصیت اصلی داستان آغاز میشود و تا سال 90 ادامه دارد. در این رمان به نوعی به تناقضات و تفاوتهای نسلی بین شخصیت اصلی و فرزندش اشاره شده است، این اثر در واقع قسمت دوم یك تریلوژی درباره اوضاع قبل از انقلاب است.
در پشت جلد كتاب «آه باشین» آمده است: نطفه شازده در همین عمارت كاشته شده بود، در همین اتاق پنج دری، پای طاقچههای گچبری شده و آینهكاری، مثل نطفه یك دختر و هفده پسر دیگر، از زنهای صیغهای و عقدی، آسمان اعیانی عمارت، زنهایی با پیراهن حریر عروسی یقه دالور دلبرانه، روی قالیچهای تركمنی كه دو تا غزال از دویست سال پیش میان رجهای ابریشمی آن گیر افتاده بودند و هر چه میدویدند به جایی نمیرسیدند.
مجموعه داستان «لطفا پیغام خود را بگذارید»:
این كتاب، مجموعه داستان های برگزیده دوره های پیشین جشنواره داستان انقلاب در بخش های نوجوان و بزرگسال است كه به همت خسرو باباخانی و رقیه السادات صفوی تدوین و گردآوری شده و توسط انتشارات سوره مهر به چاپ خواهد رسید.
آثار منتخب دوره های گذشته كه در آستانه چاپ قرار دارند:
مجموعه داستان كوتاه نوجوان «گربه لنگ دراز» مجموعه آثار برگزیدگان سومین جشنواره داستان انقلاب، «زنی با كفشهای مردانه» نوشته محمدعلی گودینی برگزیده سومین جشنواره داستان انقلاب، مجموعه داستان كوتاه نوجوان «از ما بهترون» مجموعه آثار برگزیدگان دوره پنجم جشنواره داستان انقلاب، «گربه پایتخت» نوشته سیدهاشم حسینی، «خلسه با طعم باروت» مجموعه داستان كوتاه بزرگسال برگزیده پنجمین جشنواره داستان انقلاب و همچنین رمان «از عشق آباد تا عشق آباد ۱ و ۲» نویسنده منصور انور رتبه دوم سومین دوره جشنواره داستان انقلاب.